تعیین مناسب‌ترین روش تولید برنج در شمال ایران بر اساس انرژی مصرفی

  تعیین مناسب­ترین روش تولید برنج در شمال ایران بر اساس انرژی مصرفی سید فرید جاویدان1*، داود محمدزمانی 2، محمد رضا اسدی اسدآبادی3 چکیده: فهم شیوه­های توزیع انرژی در عملیات­های زراعی اهمیت زیادی در  انتخاب سامانه­های کشت دارد. برنج به عنوان مهمترین گیاه زراعی در استان­های شمالی ایران به 3 روش سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه کشت و کار می­شود. بررسی حاضر به منظور ارزیلبی نقش مکانیزاسیون در مصرف انرژی در تولید برنج در استان گیلان و تعیین میزان سهم هر یک از عملیات­های زراعی و نهاده‌های مصرفی از نظر مصرف انرژی طراحی گردید. بدین منظور با استفاده از پرسش­نامه و مصاحبه­های حضوری با 40 کشاورز در چهار منطقه مختلف در استان گیلان اقدام به جمع­آوری داده­های مورد نیاز ماشین آلات و نهاده­های مصرفی شامل بذر، کود، سوخت و سموم در دو سامانه سنتی و مکانیزه تولید برنج در استان گیلان گردید. پس از جمع­آوری اطلاعات، داده­های مربوط به هر سامانه کشت وارد نرم­افزار Excel گردید و برمبنای معادل انرژی (مگاژول بر واحد) هر یک از نهاده­های مصرفی، میزان کل انرژی­های­ ورودی و خروجی و شاخص­های ارزیابی انرژی محاسبه گردید. نتایج بررسی حاضر نشان داد بیشترین انرژی ورودی در هر دو سامانه تولید برنج مربوط به تهیه نشاء و پس از آن کوددهی است و کمترین انرژی ورودی مربوط به نشاکاری در هر دو سامانه می­باشد. در هر دو سامانه کشت بیشترین انرژی ورودی مستقیم در مزارع برنج مربوط به سوخت و غیرمستقیم مربوط به کود نیتروژن و بعد از آن ماشین­­آلات بود. مصرف سوخت در سامانه کشت مکانیزه با کاربرد بیشتر ماشین آلات بطور قابل توجه­ای بالاتر از مصرف سوخت در سامانه کشت سنتی گردید. همچنین نتایج نشان داد که قسمت اعظم انرژی در هر دو سامانه مربوط به انرژی غیر­تجدید­پذیر است. در بین انرژی­های غیر­تجدید­پذیر، کود نیتروژن در هر دو سامانه مکانیزه و سنتی بیشترین مقدار را دارا بود. ارزیابی شاخص­های انرژی نشان داد بازده انرژی خالص برای سامانه کشت سنتی 3/153975 مگاژول در هکتار و برای سامانه کشت مکانیزه 76/142464 مگاژول در هکتار بود که به عبارتی نسبت انرژی خروجی به ورودی در سامانه سنتی و مکانیزه به ترتیب 48/14 و 72/10 می­باشد. این نتایج حاکی از این دارد که راندمان انرژی در مزارع تولید برنج با سامانه سنتی بیشتر است که این امر به دلیل مصرف نهاده­های کمتر از جمله مصرف سوخت و ماشین­آلات به ازای محصول تولید شده در این سامانه می­باشد. واژه‌های کلیدی: انرژی، برنج و سامانه­های کشت برنج 1- دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مکانیک ماشین­های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران: (نویسنده مسئول) 2- استادیار، گروه مکانیک ماشین­های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران 3- استادیار، گروه مکانیک ماشین­های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد بوئین زهرا، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران